De ongerepte zuiverheid van het wetenschappelijk onderzoek?
Meet the real Guardians
of the (Scientific) Galaxy
Perfectie bestaat niet. Dat weten we allemaal maar ergens hopen we dat het wetenschappelijk onderzoek daar toch zou moeten naar streven en dat zowel op inhoudelijk als op ethisch vlak. We hebben het hier niet over het asymptotisch streven naar totale foutloosheid. Fouten maken is intrinsiek verbonden met de manier waarop het menselijk brein werkt. Fouten sluipen soms op de meest onverwachte (en onbewuste) manier in teksten en studies binnen. En dan spreken we nog niet van programmeren. Dergelijke fouten ontstaan niet met opzet maar meestal onopzettelijk door verstrooidheid dan wel door tijdelijk cognitief tunnelzicht. Op dat vlak is het goed dat we fouten in publicaties leren herkennen, niet om de auteurs of studieleiders aan de spreekwoordelijke schandpaal te nagelen (verre van) maar omdat het eigenlijk steeds opportuniteiten zijn tot bijleren en verbetering. Neen, we hebben het hier over een ander soort fout nl deze die rechtsreeks gevolg is van bewuste opzet of puur misdadige falsificatie zoals fraude, data manipulatie m.a.w schandalig bedrog, oplichterij door een wetenschapper bij volle bewustzijn en met kennis van zaken uitgevoerd (zoals een valsmunter).
We mogen dan al naïef hopen dat dit eigenlijk een eerder zeldzaam fenomeen zou zijn, maar helaas, de druk om te publiceren en de lorelei roep van een beloftevolle academische carrière of internationale wetenschappelijke reputatie zijn vaak van die aard dat de verleiding groter wordt dan de morele of ethische rem. Nihil humanum…
Gelukkig zijn er naast wetenschappelijke schurken ook gedreven wetenschappelijke detectives, die er een roeping van gemaakt hebben (of een hobby) de vele wetenschappelijke publicaties systematisch te screenen op zoek naar grove of subtiele sporen van dergelijke fraude.
Dr. Elisabeth Bik is zo iemand. Zij is microbiologe (Stanford) en geraakte op zeker ogenblik geïnteresseerd in het wetenschappelijk plagiaat waarbij ganse delen van een studie of thesis door anderen zonder bronvermelding als eigen creatie worden gepubliceerd. Toen ze enkele decades geleden op “google scolar” vond dat haar eigen thesis deels geplagieerd was, nam ze terstond het roer in handen en schreef de raad van beheer van de universiteit aan, waar de fraudeur toen actief was. Zo ging de bal aan het rollen. Er bestaan thans wel goede software pakketten om dergelijke plagiaat misdrijven in teksten op te sporen maar wat met plaatjes?
Elisabeth Bik ontdekte dat zij zelf een zeer sterk grafisch visueel geheugen had en gehele of delen van een hergebruikte (geplagieerde) grafieken bijna feilloos kon detecteren. Zij begon dat initieel als een soort hobby systematisch s’ avonds of na het werk of in haar vrije tijd na te kijken en verzamelde zo, tot haar eigen verbazing een substantieel aantal gevallen. Ze werd steeds beter (met training) in het herkennen van geplagieerde grafieken en tabellen (als een soort visuele Sherlock Holmes).
In 2016 publiceerde zij een boek met haar bevindingen. Ze had toen 20.000 artikels doorgenomen en in 4% (800) er duidelijke bewijzen van fraude aangetroffen. Ze heeft ze allemaal als dusdanig gesignaleerd wat niet zonder gevolgen is gebleven voor de overtreders
Bik is actief op “Pubpeer”1 en heeft een blog “For better science” 2
Hier neemt ze geen blad voor de mond en zelfs zeer gekende wetenschappelijke coryfeeën worden op de korrel genomen (cf Didier Raoult de auteur van de “beruchte” recente Hydroxycloroquine studie voor de behandeling van Covid-193).
Maar ook onze – boven verdenking verheven?- Belgische stamcelonderzoekster Dr. Catherine Verfaillie (KUL cf entry van 4 dec 2019) wordt niet gespaard.
Uiteraard speurt Bik niet random alle publicaties af maar laat zich leiden door tips van collegae wetenschappers, artikels met al te opvallende spectaculaire resultaten en publicaties door auteurs die vroeger als eens een scheve studie-schaats durfden te rijden.
1 https://pubpeer.com/
2 https://forbetterscience.com/tag/elisabeth-bik/).
3 https://forbetterscience.com/2020/03/26/chloroquine-genius-didier-raoult-to-save-the-world-from-covid-19/
Ondanks de inspanningen van een gans team wetenschappelijke “forensische” specialisten, worden slechts 30% van de gedetecteerde fraudegevallen gecorrigeerd of teruggetrokken door de redacteurs van het tijdschrift waarin het bewuste artikel verscheen. Het is bekend dat de editors van wetenschappelijke tijdschriften om diverse redenen zeer terughoudend zijn ( reputatievrees ?) om bewezen fraude te corrigeren. Hetzelfde geldt vreemd genoeg ook voor universiteiten. Een artikel dat claimde via strikte R.C.T studie methodologie, de werking van homeopathie bewezen te hebben – het betrof een veterinaire studie omtrent diarree bij biggen en zeugen door auteurs werkzaam aan de Universiteit van Wageningen Nederland) werd niet teruggetrokken ook al had een van demedeauteurs de fouten qua blindering op papier toegegeven!
My goal is not to have people disciplined ;
My goal is not to have people disciplined ; my my goal is to correct the sciencegoal is to correct the science
Elisabeth Bik
Hetzelfde deed zich voor bij de nochtans prestigieuze PACE studie (studie over CVS/ME verschenen in het toonaangevend tijdschrift De Lancet). Ondanks degelijk geargumenteerd internationaal protest weigerde de redactieraad van het tijdschrift de nochtans opvallende tekorten in deze studie officieel te bevestigen.
Maar ook al wordt niet alles gecorrigeerd toch helpen Dr. Bik en vele anderen om de - wetenschappelijk Olympische- fakkel mee brandend houden. Ze zetten druk op de ketel in het streven naar een zuiverder wetenschap.
Op zijn website “Retraction Watch”4 houdt Ivan Ostransky, ook een van die “incorruptibles” type Elliot Ness van de pure wetenschap , een oog op de publicaties die op basis van fraude door de editors worden ingetrokken. Het probleem is dat dit niet genoeg gebeurt omdat -zoals gezegd- veel redacties op dit vlak zeer conservatief, aarzelend, terughoudend en oubollig zijn maar vooral, in zijn ervaring ingegeven uit pure vrees voor reputatieschade. Ook wetenschappers die fraude bij collegae aan het licht brengen, willen dat vaak enkel
4 https://retractionwatch.com/
anoniem doen (uit angst voor revendicatie) maar anonieme aangiftes worden vaak verworpen (op basis van vormeisen) terwijl ze inhoudelijk wel correct zijn.
Ook Smut Clyde (“For better Science”5 is een van die musketiers die op zijn blog onvermoeibaar de fraude aan de kaak stelt en ijvert voor een grote opkuis.
Besluit
Hoewel het ontmoedigend moge zijn te moeten vaststellen dat ook in de “reguliere” wetenschap, fraude en bedrog al zo diep zijn doorgedrongen, mag dat toch geen olie zijn op het triomfvuur zijn van de beoefenaars of adepten van de alternatieve geneeskunde of de vele pseudowetenschappen (vb.astrologie) waar het – wat dat laatste betreft- enkel maar fraude betreft. Echte wetenschap is zelfregulerend, autocratisch en ijvert naar correcte naleving van haar basisprincipes. Bij alternatieve geneeskunde en pseudowetenschap is er evenwel van zelfkritiek NOOIT enig spoor in mijlen te bekennen.
5 https://forbetterscience.com/tag/smut-clyde/
Geen opmerkingen:
Een reactie posten